Coraz cz臋艣ciej s艂ysz臋, 偶e najmniej satysfakcjonuj膮ca cz臋艣膰 rodzicielskiego 偶ywota, to ta kiedy pod jednym dachem z nami zamieszkuje nastolatek. S艂ysz臋 to od rodzic贸w na warsztatach, czytam o tym na stronach parentingowych. Trudno nam z tym nastolatkiem. Oj, trudno… Trudno zaakceptowa膰 zmienne nastroje naszych dorastaj膮cych dzieci, ich wybuchowo艣膰, impulsywno艣膰, ton g艂osu, mimik臋. Trudno nam z udzielanymi przez m艂odego cz艂owieka odpowiedziami, z jego niedotrzymywaniem um贸w, nie partycypowaniem w domowej codzienno艣ci.

Patrzymy z niepokojem na burz臋, w kt贸r膮 zostali艣my wci膮gni臋ci mimo naszej woli i gdzie艣 tam po cichu liczymy, 偶e ta 11-sto, 13-sto letnia inwestycja w relacj臋 z nasz膮 – NA TEN MOMENT ju偶 nie ukochan膮- pociech膮 wcze艣niej czy p贸藕niej zaprocentuje. Byle tylko prze偶y膰. Byle tylko wyj艣膰 z twarz膮. I oby to by艂o wcze艣niej ni偶 p贸藕niej.

Nie jest 艂atwo by膰 rodzicem nastolatka. I nie jest 艂atwo by膰 nastolatkiem. I kiedy dotrze do nas ta prawda (s膮 na to przecie偶 badania) to mo偶e b臋dzie ciut 艂atwiej.

Kiedy na warsztatach opowiadam o zmianach w m贸zgu nastolatka, o spo艂ecznym i emocjonalnym rozwoju dorastaj膮cego dziecka, to widz臋 na twarzach rodzic贸w ogrom zrozumienia, a nawet czu艂o艣ci wobec tego m艂odego cz艂owieka. Kiedy o tym opowiadam i widz臋 reakcj臋 rodzic贸w, to dociera do mnie ze zdwojon膮 si艂a przekonanie, 偶e warto m贸wi膰 nie tyle o zachowaniu nastolatka, ile o tym wszystkim, co to zachowanie determinuje, a co nie jest widoczne ani na pierwszy, ani nawet na drugi rzut oka.

Zatem co si臋 dzieje? Czego nie wida膰, a co ma wp艂yw?聽

Po pierwsze聽m贸zg nastolatka jest w przebudowie. Najnowsze badania pokazuj膮, 偶e s膮 ta przebudowa bywa tak intensywna i tak d艂ugotrwa艂a, 偶e jest wyzwaniem zar贸wno dla obserwatora, jak i inwestora 馃檪 Niedojrza艂a kora m贸zgowa, do kt贸rej tak lubi膮 si臋 odwo艂ywa膰 doro艣li przechodzi tak z艂o偶one zmiany, 偶e trudno jej nie tylko by膰 w kontakcie ze swoimi zasobami (takimi jak cho膰by: wyci膮ganie wniosk贸w, my艣lenie przyczynowo – skutkowe, podejmowanie racjonalnych decyzji, ocena zysk贸w i strat) ale tak偶e w kontakcie z innymi strukturami. I st膮d m.in to emocjonalne tsunami, kt贸re przechodzi przez nasze mieszkanie.

Kiedy ro偶ne cz臋艣ci m贸zgu nie s膮 dobrze zintegrowane, czyli komunikacja mi臋dzy nimi bywa zak艂贸cona, a tak si臋 dzieje w okresie dorastania, w贸wczas dziej膮 si臋 rzeczy, o kt贸rych jako doro艣li m贸wimy: jak mo偶liwe, 偶e my to prze偶yli艣my. Nastolatki nie tyle nie licz膮 si臋 z uczuciami innych ludzi, ile mog膮 straci膰, na szcz臋艣cie czasowo, zdolno艣膰 widzenia ludzi, ich uczu膰 i potrzeb.

Po drugie nastoletni m贸zg to m贸zg, w kt贸rym cz臋艣膰, znaczna cz臋艣膰, po艂膮cze艅 neuronowych umiera przy r贸wnoczesnym pojawianiu si臋 nowych po艂膮cze艅. I na to nak艂ada si臋 tzw proces mielinizacji. Co to oznacza w praktyce? Np porzucenia z dnia na dzie艅 gry na pianinie 馃檪 Zanikaj膮 te po艂膮czenia, kt贸re nie by艂y u偶ywane od jakiego艣 czasu, a pojawiaj膮 si臋 takie, kt贸re daj膮 nowe mo偶liwo艣ci, np. marzenie o posiadaniu perkusji w swoim pokoju.

Po trzecie聽cia艂o migda艂owate m艂odego cz艂owieka jest stale pobudzone, a jak wiadomo patrzy ono na 艣wiat przez pryzmat dw贸ch kategorii: bezpieczne vs niebezpieczne. Pobudzone cia艂o migda艂owate to nic innego jak wci艣ni臋ty na maksa peda艂 gazu. Trudno przy takiej pr臋dko艣ci zatrzyma膰 si臋 na widokach za oknem. Trudno te偶 szybko zahamowa膰 skutecznie i bezpiecznie.

Po czwarte聽uk艂ad nagrody i dopamina s膮 za pan brat z naszym dorastaj膮cym dzieckiem. Dopamina szybko si臋 uwalnia w tym okresie i szybko spada. Poniewa偶 wraz z jej uwolnieniem pojawiaj膮ce si臋 uczucie przyjemno艣ci jest tak po偶膮dane przez nastolatka, 偶e b臋dzie do niego d膮偶y艂 niemal za wszelk膮 cen臋. Jest to wi臋c okres, w kt贸rym naj艂atwiej o uzale偶nienia.

Po pi膮tek nie ma lepszego czasu na okre艣lenie swojej to偶samo艣ci ni偶 wiek dorastania.

Co z tych pi臋ciu punkt贸w wynika? Prawda nad prawdami :): Zachowanie nastolatka nie jest skierowane przeciwko rodzicowi. Nie jest jego celem zerwanie relacji, opowiedzenie si臋 przeciwko komukolwiek. Zachowanie nastolatka determinuj膮 zmiany w jego m贸zgu.

Je艣li nie znacie poni偶szych pozycji, to polecam przeczyta膰, przemy艣le膰 i patrze膰 na swojego nastolatka w zaproponowany przez autor贸w spos贸b. W ko艅cu wiedz膮, co m贸wi膮.

  • D. Sigel, Burza w m贸zgu聽nastolatka
  • J. Juul, Nastolatki. Kiedy ko艅czy si臋 wychowanie
  • L.K. Talko, Nastolatek dla pocz膮tkuj膮cy

I oczywi艣cie, zawsze i wsz臋dzie, polecam wyk艂ady dr Marka Kaczmarzyka, kt贸rych w sieci mn贸stwo.